Het is dit jaar precies 25 jaar geleden dat Document van R.E.M. verscheen. Het is, zeker achteraf bezien, één van de beste en één van de belangrijkste platen van de band die er vorig jaar na 31 jaar de brui aan gaf. Document neemt een sleutelpositie in tussen de platen die de band schaarden onder de beste alternatieve bands van de jaren 80 en de platen die de band uiteindelijk wereldberoemd zouden maken. Het is een imposant rijtje platen waartussen Document een plekje heeft weten te vinden. Aan de ene kant staan cultplaten als Murmur, Reckoning, Fables Of The Reconstruction en Life Rich Pageant, aan de andere kant in commercieel opzicht succesvolle platen als Green, Out Of Time en Automatic For The People. Document is de schakel tussen beide stapels platen. Aan de ene kant bevat de plaat radiovriendelijke songs, waaronder de onverwachte wereldhit The One I Love (de eerste top 10 hit van de band) en singles als Finest Worksong en It’s The End Of The World As We Know It (And I Feel Fine), maar aan de andere kant heeft Document gelukkig ook nog het rauwe en onaangepaste van de platen die de band aan het begin van haar carrière maakte. Document was de eerste plaat waarop R.E.M. werkte met topproducer Scott Litt en de in Nashville opgenomen plaat was ook de eerste plaat van de band die in respectabele aantallen over de toonbank ging. Op de platen die zouden volgen zou R.E.M. langzaam maar zeker de mainstream kant op gaan, maar op Document was daar gelukkig nog geen sprake van. Wanneer ik luister naar muziek uit de jaren 80 valt me vaak op dat de muziek uit deze periode de tand des tijd niet altijd even goed heeft doorstaan, maar dat geldt zeker niet voor R.E.M.’s Document, dat misschien nog wel imponerender en urgenter is dan op de dag van de release. Direct bij de eerste noten was ik 25 jaar terug in de tijd, maar Document laat me ook dingen horen die me destijds zijn ontgaan. Het is nog altijd ongelooflijk knap hoe R.E.M. haar underground werk geschikt wist te maken voor een breed publiek. Document biedt de sleutel tot deze knappe prestatie. Het afgelopen jaar verschenen al fraaie reissues van de eerste vier platen van R.E.M., maar deze reissue van Document doet me net wat meer, waarschijnlijk omdat Document me ook in 1987 net wat meer deed dan zijn voorgangers. Na de release van de plaat zag ik R.E.M. een geweldig concert geven in Utrecht en precies dit concert vormt de bonus in de 25th Anniversary Edition van Document. Document had ik al lang in huis (op cd en LP), maar ik moet zeggen dat de 2012 versie van de plaat echt fantastisch klinkt. De fraaie verpakking en de geweldige live-bonus maken deze reissue helemaal onmisbaar. Wanneer het eind van het jaar begint te naderen verschijnen er flink wat overbodige releases, waaronder de nodige reissue. De reissue van R.E.M.’s Document hoort daar zeker niet bij. Sterker nog, iedere noot van Document doet er nog net zo toe als 25 jaar geleden. Iedereen die de plaat niet kent moet daarom zeker eens luisteren naar deze inmiddels onbetwiste klassieker uit de geschiedenis van de popmuziek. Voor de rest van ons is Document een prachtige reis terug in de tijd. Erwin Zijleman
