Roxy Music - The Complete Studio Recordings (de eerste vijf platen)

Een paar dagen geleden stond ik al stil bij de release van de prachtige Roxy Music box-set The Complete Studio Recordings. Vandaag duik ik wat dieper in de box en bespreek ik de eerste vijf studioplaten van de band. Stuk voor stuk platen die de popmuziek zouden veranderen en tot de dag van vandaag invloed uitoefenen op talloze bands. Erwin Zijleman


Het begint allemaal in 1972 met het titelloze debuut van Roxy Music. De in 1971 door zanger Bryan Ferry opgerichte band heeft inmiddels een min of meer vaste samenstelling en vormt een bont gezelschap met bijzondere en vaak botsende persoonlijkheden. Zanger Bryan Ferry heeft een duidelijke voorkeur voor meer conventionele muziek, terwijl zijn tegenpool Brian Eno met zijn elektronische impulsen nadrukkelijk de grenzen opzoekt. Gitarist Phil Manzanera voorziet het geluid van de band vervolgens van koude en grillige gitaarlijnen, terwijl saxofonist Andy MacKay juist zorgt voor warme klanken. Dit alles heeft zijn weerslag op de muziek van de band. Het debuut van Roxy Music klinkt anders dan alle andere muziek die tot dat moment is gemaakt en integreert op unieke wijze invloeden uit de arty rock, soul, pop, glamrock en avant garde. Invloeden van The Velvet Underground gaan hand in hand met invloeden van The Beatles. Invloeden uit de soul en de grote Britse en Amerikaanse crooners worden moeiteloos gecombineerd met de eigenzinnige pop van David Bowie of de complexe progrock van King Crimson. De door Peter Sinfield (King Crimson) geproduceerde plaat trekt onmiddellijk de aandacht door de single Virginia Plain, maar ook de andere tracks, waaronder ware parels als Re-make/Re-model, If There’s Something en 2HB worden snel omarmd door een grote schare muziekliefhebbers. De opvallende styling van de band en de bijzondere platenhoes (die de trend zou zetten voor de volgende platen van de band) doen de rest. Veertig jaar na de oorspronkelijke release is het debuut van Roxy Music nog altijd een bijzonder fascinerende plaat. Het is een plaat met een wat onevenwichtig karakter en ook zeker een aantal wat zwakkere momenten, maar het is ook een plaat die alles heeft wat een legendarische debuutplaat moet hebben. De meeste new wave muziek die aan het eind van de jaren 70 en het begin van de jaren 80 op zou duiken, zou niet zijn gemaakt zonder het debuut van Roxy Music, maar de plaat vormt ook de basis voor de onbetwiste meesterwerken die zouden volgen, waaronder de prachtige tweede plaat van de band.

Deze tweede plaat verschijnt in het voorjaar van 1973 en luistert naar de titel For Your Pleasure. De spanningen tussen Bryan Ferry en Brian Eno zijn in het jaar na de release van het debuut flink opgelopen, maar vooralsnog heeft dit alleen maar een positief effect op de kwaliteit van de muziek van de band. For Your Pleasure ligt in het verlengde van het debuut, maar laat op alle fronten een imposante groei horen. Waar het debuut van de band nog wat onevenwichtig was, heeft For Your Pleasure een constant en torenhoog niveau. De plaat trekt wederom de aandacht met een prima single, Do The Strand, maar het prijsnummer is als je het mij vraagt het briljante In Every Dream Home A Heartache, op de voet gevolgd door het bijna even mooie Editions Of You. Ook op For Your Pleasure laveert Roxy Music weer op fraaie wijze tussen uiteenlopende genres en wisselt het toegankelijke pop af met experimentele muziek. In instrumentaal opzicht zit het allemaal perfect in elkaar en ook de zang van Bryan Ferry is van een bijzonder hoog niveau. Ook For Your Pleasure heeft de tand des tijd uitstekend doorstaan. Het is opvallend hoe fris, energiek en avontuurlijk de plaat nog altijd klinkt en met name de wat langzamere songs vallen op door hun bijna onwerkelijke schoonheid. Bij beluistering van For Your Pleasure hoor je Bryan Ferry en Brian Eno bijna botsen, maar wat is het mooi. Het vertrek van Brian Eno na For Your Pleasure komt zeker niet als een verrassing, maar doet wel het ergste vrezen voor de toekomst voor Roxy Music.

De opvolger van For Your Pleasure laat ondanks het vertrek van Brian Eno niet lang op zich wachten. Stranded verschijnt slechts acht maanden na de release van het voorlopige meesterwerk van Roxy Music en laat, zoals verwacht, een wat toegankelijker geluid horen. Op de derde plaat van Roxy Music is Brian Eno vervangen door de jonge maar bijzonder getalenteerde Eddie Jobson, die zowel op uiteenlopende keyboards als op de viool uitstekend uit de voeten kan. Roxy Music schuift door het vertrek van Eno op in de richting van wat makkelijker in het gehoor liggende songs of zelfs wat rechttoe rechtaan rocksongs, maar desondanks moeten de verschillen met de eerste twee platen niet worden overdreven. Een ieder die Roxy Music na het vertrek van Brian Eno had afgeschreven moet hier op terug komen, want ondanks de machtsgreep van Bryan Ferry klinkt de muziek van Roxy Music nog altijd bijzonder intrigerend en is deze nog altijd van een bijzonder hoog niveau. Sfeervolle tracks als het prachtige Song For Europe maken de meeste indruk, maar ook wat meer rechttoe rechtaan songs als de single Street Life blijven dankzij het fraaie gitaarwerk van Phil Manzanera, de gloedvolle vocalen van Bryan Ferry en de sfeervolle accenten van Eddie Jobson en Andy Mackay moeiteloos overeind. Stranded is alles bij elkaar genomen net iets minder sterk dan zijn voorganger, maar nog altijd bovengemiddeld goed.

Ook met het haar vierde plaat, het in 1974 verschenen Country Life, trekt Roy Music weer volop aandacht. In eerste instantie vooral via de bijzonder schaars geklede dames op de hoes, maar uiteindelijk toch vooral via de muziek. Country Life heeft me van alle Roxy Music platen in de box-set waarschijnlijk het meest verrast. Ik kende de plaat, buiten de hoes, eerlijk gezegd nauwelijks, maar inmiddels vind ik het een van de mooiste en misschien zelfs wel de mooiste Roxy Music plaat. Country Life ligt nog altijd in het verlengde van de eerste twee Roxy Music platen en sluit naadloos aan op Stranded. Net als op Stranded worden de hele experimentele uitstapjes gemeden en schakelt de band vooral tussen mooie stemmige songs vol avontuur en de wat aanstekelijkere pop en rocksongs. Op Country Life doet de band dit voor het eerst op de toppen van haar kunnen en in volstrekte harmonie. Eddie Jobson is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardig lid van de band en vecht prachtige muzikale duels uit met de gitaren van Phil Manzanera en de blaasinstrumenten van Andy Mackay. Bryan Ferry onderstreept misschien wel nadrukkelijker dan ooit dat hij tot de beste zangers van dat moment behoort en ook de degelijke en in dit stuk nog niet genoemde ritmesectie (bestaande uit drummer Paul Thompson en de op dat moment min of meer vaste bassist John Gustafson) doet op fraaie wijze haar werk. Country Life sleept zich van het ene naar het andere hoogtepunt en bevat in de vorm van onder andere The Thrill Of It All, All I Want Is You, Bitter Sweet, A Really Good Time en Prairie Rose meerdere songs die nog altijd moeten worden gerekend tot de krenten uit de pop. Country Life is de voorlopige kroon op de carrière van Roxy Music en volgens velen de laatste echter bandplaat.

Het in 1975 verschenen Siren, met dit keer Jerry Hall als verleidelijke zeemeermin op de hoes, wordt gemaakt in dezelfde bezetting als op Stranded en Country Life, maar het is Bryan Ferry die dit keer aan alle touwtjes trekt. Ferry heeft inmiddels twee succesvolle soloplaten op zijn naam staan en neemt steeds meer afstand van de wat meer experimentele of arty kant van de band. Opener Love Is The Drug doet het uitstekend als single, maar had net zo makkelijk op een van de soloplaten van Bryan Ferry kunnen staan. Siren wordt ten tijde van de release gekraakt en afgeschilderd als een Bryan Ferry soloplaat, maar eerlijk gezegd valt de plaat me nu alleszins mee. Siren mist misschien het avontuur van zijn voorgangers, maar bevat met tracks als Both Ends Burning, Just Another High en Sentimental Fool toch ook een aantal Roxy Music klassiekers. Siren is lang niet zo goed als zijn voorgangers en echt een heel stuk minder dan Country Life, maar een slechte plaat is het zeker niet. De machtsgreep van Bryan Ferry bleef echter niet zonder gevolgen. Roxy Music ging na Siren nog op tournee, wat resulteerde in de prima live-plaat Viva!, maar kwam hierna in zwaar weer terecht. De echte opvolger van Siren zou uiteindelijk pas in 1979 verschijnen. Hierover meer in een volgend artikel waarin de resterende platen uit The Complete Studio Recordings van Roxy Music aan bod komen.