In 1980 sluit de Britse band The Jam het Pinkpop festival af. De band is op dat moment in Engeland heel groot en de lieveling van zowel de critici als het publiek, maar in Nederland moeten we niet zo veel hebben van de band rond Paul Weller. De platen van The Jam die in Engeland zijn bejubeld en in grote aantallen verkocht, raken de platenwinkels in Nederland aan de straatstenen niet kwijt en wanneer de band op 26 mei 1980 het Pinkpop podium betreedt, is een groot deel van het publiek als huiswaarts gekeerd. In 1980 staat The Jam niet alleen op Pinkpop, maar maakt het ook haar volgens velen beste plaat, Sound Affects. De plaat wordt in Engeland de hemel in geprezen en in één adem genoemd met de klassiekers van The Beatles, The Kinks en The Who; drie bands waardoor The Jam zich nadrukkelijk heeft laten inspireren. In Nederland wordt de plaat echter lauwtjes ontvangen. Hoewel ik alles wat Paul Weller na The Jam heeft gedaan zeer kan waarderen, heb ik nooit een inhaalslag gemaakt wanneer het gaat om het werk van The Jam. Dertig jaar na de oorspronkelijke release van Sound Affects is het meesterwerk van The Jam onlangs opnieuw uitgebracht. De Britse muziekbladen staan er vol mee, maar in Nederland is het nog altijd stil. Ik vond dat ik er dit keer toch maar aan moest geloven en begon, misschien wel 30 jaar te laat, aan mijn eerste luisterbeurt van Sound Affects. Ik was eigenlijk meteen diep onder de indruk van een plaat die 30 jaar na dato nog maar weinig van zijn zeggingskracht heeft verloren. Op Sound Affects maakt The Jam muziek die zich door alles heeft laten beïnvloeden dat in 1980 beschikbaar was. Invloeden van The Beatles zijn zeer dominant aanwezig (een aantal songs op Sound Affects had niet misstaan op Revolver of Rubber Soul), maar wanneer je beter gaat luisteren is de bewondering van Paul Weller voor de muziek van The Kinks en The Who misschien nog wel groter. The Jam kent op Sound Affects zijn klassiekers, maar staat ook open voor andere invloeden. Met name in de wat rauwere songs spelen invloeden uit de op dat moment nog verse punk- en new wave golven een belangrijke rol, maar Paul Weller maakt ook geen geheim van zijn liefde voor soulmuziek en de muziek van Motown. Het is achteraf bezien maar moeilijk te bevatten dat we in Nederland aan het eind van de jaren 70 en het begin van de jaren 80 niet massaal zijn gevallen voor de muziek van The Jam. Sound Affects bevat een serie verbluffend goede popsongs. Het zijn popsongs van een niveau dat Paul Weller gedurende de rest van zijn carrière (met The Style Council en solo) maar zelden wist te bereiken. Het is ongelooflijk knap hoe The Jam op Sound Affects strooit met perfecte popsongs, maar tegelijkertijd rauw en oorspronkelijk klinkt. Verder is het bijzonder hoe The Jam invloeden uit de punk weet te vermengen met invloeden waar de punkbeweging niets van moest hebben (is dit de verklaring voor het geringe succes van de band in Nederland?). De Deluxe Edition van Sound Affects komt met een bonusdisc propvol buitengewoon interessant bonusmateriaal (inclusief een aantal fraaie covers die de inspiratiebronnen van de band nog eens prijs geven), maar de opgepoetste versie van Sound Affects is zonder enige twijfel het prijsstuk. Ik heb de plaat inmiddels zelf toegevoegd aan mijn lijstje met onbetwiste klassiekers en denk dat dit navolging verdient. Laat je om te beginnen maar eens verrassen door deze verbluffend goede plaat. Erwin Zijleman