11 januari 2016

I.M. David Bowie (1947-2016)

Wat vrijdag nog leek op een prachtige comeback, blijkt inmiddels helaas de zwanenzang van David Bowie. Blackstar beluister ik inmiddels met andere oren, want als je ze wilt horen bevat de plaat talloze verwijzingen naar de sterfelijkheid van één van de iconen uit de geschiedenis van de popmuziek, net zoals Innuendo van Queen pas na de dood van Freddy Mercury zijn worsteling met de aankomende dood liet horen. 

De prachtige afbeelding hiernaast is van illustrator Helen Green. 

David Bowie werd op 8 januari 1947 geboren als David Jones. De Brits was al op jonge leeftijd actief in de muziek en debuteerde uiteindelijk op 20-jarige leeftijd met een plaat die niet zo gek veel deed. Het is een plaat die een aantal aardige dingen laat horen, maar die nergens doet vermoeden dat David Bowie de popmuziek zou gaan veranderen. Ook het in 1969 verschenen Space Oddity doet dat niet. De plaat trekt aandacht vanwege de geweldige titeltrack, maar maakt verder geen onuitwisbare indruk.
 

Gelijk met het aanbreken van de jaren 70 begint ook de artistieke bloei van David Bowie. Het geweldige The Man Who Sold the World uit 1970 trekt nog niet heel veel aandacht, maar met Hunky Dory (1972), The Rise And Fall Of Ziggy Stardust And The Spiders From Mars (1972), en Aladdin Sane (1973) levert David Bowie unieke en in brede kring bejubelde platen op. Het zijn platen waarop David Bowie in de huid kruipt van bijzondere personages en muziek maakt die de popmuziek uiteindelijk zal veranderen. Het is muziek die begint bij de glamrock uit de vroege jaren 70, maar die vervolgens alle kanten op schiet. Na het wat zwakkere Pin Ups (1973) laat ook Diamond Dogs (1974) horen waartoe David Bowie in staat is. Bowie is de Britse glamrock vervolgens zat en vertrekt naar de VS, waar hij het totaal anders klinkende en opvallend dansbare Young Americans (1975) opneemt. 

Het is een eenmalig uitstapje. Met Station To Station zet David Bowie een volgende imposante stap in zijn carrière, waarna hij naar Berlijn vertrekt. Het levert de zogenaamde Berlijnse trilogie (Low (1977), Heroes (1977) en Lodger (1979)) op, die ik persoonlijk reken tot het beste dat hij heeft gemaakt. Dit geldt overigens ook voor de live-plaat Stage (1978), die vreemd genoeg lauwtjes wordt ontvangen.
 

Bowie begint vervolgens vol zelfvertrouwen aan de jaren 80, maar na het geweldige Scary Monsters (1980) en het zeer succesvolle en bij vlagen aardige Let’s Dance (1983) belandt Bowie in een wat mindere periode. De jaren 80 leveren verder opvallend zwakke platen op,  al staan er wel een handvol aardige songs op. Ook de door Bowie geformeerde band Tin Machine weet geen potten te breken. Het zijn platen waar ik nog steeds niet naar kan luisteren.
 

De malaise houdt aan tot halverwege de jaren 90. 1. Outside (1995) en Earthling (1997) laten eindelijk weer eens horen dat David Bowie een muzikaal vernieuwer is, al worden de experimentele platen lang net door iedereen op de juiste waarde geschat. Ook niet door mij overigens. Ik werd er bloednerveus van. De nerveuze ritmes keren overigens terug op Blackstar.
 

De platen die volgen grijpen weer meer terug op zijn werk uit de vroege jaren 70. Het levert in de vorm van Heathen uit 2002 en Reality uit 2003 hele aardige platen op, maar zeker niet meer dan dat. In 2004 wordt David Bowie voor het eerste getroffen door ernstige gezondheidsproblemen. Hij zal nooit meer op het podium staan, maar duikt in 2013 wel weer op met The Next Day; zijn beste plaat in vele jaren.
 

Waar The Next Day teruggrijpt op zijn oude werk, laat het op zijn 69e verjaardag verschenen Blackstar ook vernieuwing horen. Bowie is weer helemaal terug met een plaat die dezelfde magische uitwerking heeft als zoveel van zijn platen uit de jaren 70. De onverwachte terugkeer van David Bowie duurt helaas slechts twee dagen. Twee dagen na de release van Blackstar overlijdt Bowie op 69-jarige leeftijd.
 

Achteraf bezien is Blackstar geen comeback maar een muzikaal testament. De titel en meerdere passages in de teksten verwijzen naar de sterfelijkheid van David Bowie en zijn verwachte dood. David Bowie is helaas niet meer onder ons, maar zijn muziek is onsterfelijk. Het slotakkoord is gezien de zware periode die hij het afgelopen half jaar doormaakte alleen maar mooier en indrukwekkender. David Bowie is te jong overleden, maar wat laat hij veel mooie en bijzondere muziek achter. Erwin Zijleman