12 juni 2022

Japan - Gentlemen Take Polaroids (1980)

De Britse band Japan oogstte de meeste lof met haar zwanenzang Tin Drum, maar voorganger Gentlemen Take Polaroids is wat mij betreft het hoogtepunt binnen het helaas niet erg omvangrijke oeuvre van de band
De Britse band Japan werd als exponent van het genre New Romantic lange tijd niet erg serieus genomen. De kentering kwam met Quiet Life, het derde album van de band, maar met Gentlemen Take Polaroids uit 1980 zette de band pas echt grote stappen. Op haar vierde album werkt de band aan een bijzonder eigen geluid, dat zorgvuldig is opgebouwd uit meerdere lagen. De songs op het album schuwen het experiment niet en zijn bovendien zeer veelzijdig. In muzikaal opzicht valt alles op zijn plek en ook de zang van David Sylvian komt veel beter uit de verf. Tin Drum is volgens velen het meesterwerk van Japan, maar ik kies zelf voor Gentlemen Take Polaroids.


De Britse band Japan werd een paar jaar voor de komst van de eerste Britse punkgolf geformeerd, maar debuteerde op een moment dat de punk de popmuziek op zijn kop had gezet. In 1978 bracht Japan twee albums uit, Adolescent Sex en Obscure Alternatives. Het zijn albums die werden voorzien van etiketten als New Wave en New Romantic, maar ik vond er zelf niet veel aan, al hoorde ik wel dat Japan beter was dan de meeste andere bands in het New Romantic genre. 

Op het in 1979 verschenen Quiet Life werd de muziek van Japan al een stuk interessanter, maar mijn favoriete Japan album is het in 1980 verschenen Gentlemen Take Polaroids. Het is een album dat een jaar voor Japan’s zwanenzang en erkend meesterwerk Tin Drum verscheen. Tin Drum is inderdaad een prachtig album, maar ik heb Gentlemen Take Polaroids altijd net wat beter gevonden, omdat het niet alleen de basis legt voor Tin Drum, maar ook veelzijdiger is dan dit album. 

Op Gentlemen Take Polaroids zoekt en vindt de Britse band een bijzonder eigen geluid en het is een geluid dat invloedrijk zou blijken. Het is ook een geluid dat geen geheim maakt van haar inspiratiebronnen, want met name invloeden van Roxy Music spelen een zeer voorname rol op het album, wat de band door een deel van de critici zwaar werd verweten. Het album werd overigens geproduceerd door John Punter, die ook Roxy Music’s Country Life produceerde. 

Japan zoekt op Gentlemen Take Polaroids het experiment in vaak wat langere songs, die hier en daar nog wel tegen de popsongs van de New Romantic aan schuren, maar die ook dieper graven en waarin klanken en texturen met enige regelmaat belangrijker zijn dan de standaard elementen van een popsong. 

Het album transformeerde niet alleen het geluid van Japan, maar is ook een blauwdruk voor het eerste soloalbum van zanger David Sylvian, dat in 1984 zou verschijnen. Over de zang van David Sylvian zijn de meningen altijd verdeeld geweest en ook van de zang op Gentlemen Take Polaroids moet je houden. Persoonlijk vind ik de zang op het album prima. 

In muzikaal opzicht zal het album minder tegen de haren instrijken. De basloopjes van Mick Karn zijn prachtig en stuwen de muziek van Japan steeds flink op, het drumwerk van Steve Jansen is inventief en de wolken synths van Richard Barbieri op het album zitten vol avontuur. De gitaren van Rob Dean, die de band na het album verliet, hebben een flinke stap terug moeten doen op het album, maar de enorme, zeer diverse en destijds hypermoderne batterij synths die is te horen op het album maakt veel goed. 

Japan zou op Tin Drum de Aziatische muziek omarmen, maar op Gentlemen Take Polaroids is het van alle markten thuis. Het album bevat met Nightporter een prachtige ballad, experimenteert flink met elektronica en laat bovendien de eerste samenwerking met de Japanse muzikant Ryuichi Sakamoto, die terug zou keren op Tin Drum, horen. 

Gentlemen Take Polaroids flirt ook wat met de Berlijnse periode van Bowie, maar laat vooral de muziek horen die Roxy Music na Avalon niet meer zou maken. Ik schreef een paar weken geleden nog een stukje over Avalon en nu hoor ik eigenlijk pas hoe dicht Japan af en toe tegen het geluid van Avalon aan kruipt. Het bijzondere is natuurlijk wel dat Gentlemen Take Polaroids twee jaar voor Avalon verscheen, wat de typering van Japan als Roxy Music copycats stevig relativeert (al hoor ik ook wel flink wat invloeden uit het eerdere werk van Roxy Music). 

Ik had echt al jaren niet meer naar dit album geluisterd, maar Gentlemen Take Polaroids is wat mij betreft uitgegroeid tot een klassieker en tot een van de muzikale hoogtepunten van de jaren 80. Voor mij is het bovendien het meest aansprekende album van de helaas vaak wat miskende band Japan. Erwin Zijleman