Giant Sand maakte in de tweede helft van de jaren 80 en in de eerste helft van de jaren 90 aan de lopende band geweldige platen en stond aan de basis van de zogenaamde Tucson Americana, maar sindsdien staat de band rond de eigenzinnige Howe Gelb vooral op een laag pitje en is het feitelijk meer een project dan een band. Wanneer Howe Gelb weer eens een plaat wil maken onder de naam Giant Sand, trommelt hij flink wat bevriende muzikanten op, om vervolgens bijna achteloos een prachtplaat te maken.
Gelb heeft dat ook dit keer gedaan en heeft voor Heartbreak Pass een uit de kluiten gewassen en opvallend bont gezelschap aan gastmuzikanten verzameld. Wat te denken van Sonic Youth drummer Steve Shelley, Grandaddy’s Jason Lytle, de pedal steel van Maggie Björklund, topproducer John Parish (PJ Harvey) en voormalig Grant Lee Buffalo voorman Grant Lee Phillips. Heartbreak Pass heeft ook nog een Nederlands tintje, want in één van de songs duiken Ilse DeLange en JB Meijers, oftewel The Common Linnets 2.0 op.
Naast deze prachtige line-up is er natuurlijk ook nog Howe Gelb zelf, die de plaat van flink wat extra instrumenten, doorleefde vocalen en uiteraard een flinke dosis eigenzinnigheid heeft voorzien.
Heartbreak Pass werd opgenomen in een aantal Europese steden en in de thuisbasis Tucson, Arizona, en is, mede door de grote verscheidenheid aan gastmuzikanten, één van de meest veelzijdige platen die Giant Sand tot dusver heeft uitgebracht.
De plaat opent prachtig ingetogen met een akoestische gitaar en de unieke voordracht van Howe Gelb, maar vervolgens schiet de plaat alle kanten op. Alle gastmuzikanten mogen hierbij hun steentje bijdragen, waardoor Giant Sand het ene moment net zo rauw klinkt als Sonic Youth, om vervolgens de Americana te verruilen voor de indie-rock die raakt aan de muziek waarmee Grandaddy ooit zoveel roem wist te vergaren. Het is nog maar het topje van de ijsberg.
Het is knap dat Heartbreak Pass ondanks alle invloeden klinkt als een echte Giant Sand plaat. Dat ligt voor een deel aan de herkenbare zang van Howe Gelb, maar ook de fraaie productie van John Parish heeft ervoor gezorgd dat de diverse genres die Howe Gelb op Heartbreak Pass aan zijn zegekar bindt worden ingepast in het typische en mij inmiddels zo dierbare Giant Sand geluid.
Natuurlijk maakt Howe Gelb het de luisteraar weer niet makkelijk, bijvoorbeeld door het ene moment te betoveren met heerlijk gitaarwerk, maar niet veel later uit te pakken met vervreemdende elektronica, maar bij Howe Gelb heb ook altijd het idee dat overal over is nagedacht en uiteindelijk werkt ook vrijwel alles.
Mede door de wel erg eigenzinnige wijze waarop Howe Gelb muziek maakt, waren de laatste platen van Giant Sand wat mij betreft toch wel wat minder dan de platen die de band, destijds nog met Joey Burns en John Convertino (nu de basis van Calexico) in de gelederen, in het verre verleden maakte, maar Heartbreak Pass bevalt me ouderwets goed.
Howe Gelb is uitstekend op dreef met een aantal donkere en broeierige Americana songs, maar hij slaat ook op geslaagde wijze zijn vleugels uit in een aantal songs waarvoor Lou Reed in zijn beste dagen zich niet zou hebben geschaamd.
Heartbreak Pass is in eerste instantie een veelkleurige puzzel waarin de aanknopingspunten wel eens ontbreken, maar uiteindelijk valt alles op zijn plaats en dragen ook de impulsen van de elektronica van Jason Lytle, die ik in eerste instantie wat minder geslaagd vond, nadrukkelijk bij aan het bijzondere resultaat. Ook het Nederlandse tintje valt overigens niet tegen, want Ilse DeLange schuurt heerlijk de vocalen van Howe Gelb aan en tekent voor één van de hoogtepunten op de plaat.
Het uit 15 songs bestaande Heartbreak Pass telt uiteindelijk vele hoogtepunten en is niet alleen één van de betere platen van Giant Sand, maar ook één van de betere platen van het moment. Erwin Zijleman
cd 
LP