Ik weet nog goed dat ik voor het eerst kennis maakte met de muziek van de Amerikaanse muzikant Blake Mills. Ik heb zeer waarschijnlijk met open mond geluisterd naar Heigh Ho, dat een paar maanden later een zekerheid was bij het samenstellen van mijn jaarlijstje. Met zijn nieuwe album maakt de Amerikaanse muzikant het me minder makkelijk. Het geweldige gitaarwerk is verruild voor een uiterst subtiele instrumentatie, terwijl de aansprekende songs plaats hebben gemaakt voor bijna verstilde songs met fluisterzachte vocalen. Na enige gewenning blijkt ook Mutable Set echter van een bijzondere schoonheid en dat dit album nog wel even door groeit is zeker.
Het album haalde de allerhoogste regionen van mijn jaarlijstje en imponeerde met werkelijk geweldig gitaarwerk en songs vol diepgang. De gastbijdragen van flink wat muzikanten van naam en faam (onder wie grootheden als Fiona Apple, Jon Brion, Benmont Tench, Jim Keltner en Don Was) gaf Heigh Ho nog wat meer glans.
De afgelopen jaren concentreerde de Amerikaanse muzikant zich op zijn werk als producer en sessiemuzikant, maar gelukkig was er ook eindelijk weer tijd voor een nieuw soloalbum. Mutable Set verschilt in bijna alles van de briljante voorganger Heigh Ho (de instrumentale EP Look uit 2018 tel ik maar even niet mee), maar ook dit keer heeft Blake Mills een album van een bijzondere schoonheid afgeleverd.
Waar het fenomenale gitaarwerk op Heigh Ho onmiddellijk de aandacht trok, is de instrumentatie op Mutable Set uiterst sober. Hier en daar hoor je subtiele gitaarlijnen, maar de bijdragen van piano, synths, saxofoon en wat strijkers zijn minstens even belangrijk. De klanken op het album zijn zo subtiel dat het soms lastig is om te bepalen welk instrument je precies hoort en het zijn bovendien klanken die steeds prachtig in elkaar overlopen.
Blake Mills had wat mij betreft het recht gehad om 11 songs en 51 minuten de gitaarheld uit te hangen, maar hij doet het op Mutual Set slechts bij grote uitzondering en zelfs als hij het doet zijn de gitaarlijnen zeer spaarzaam. Wat voor de instrumentatie op het album geldt, geldt ook voor de zang op Mutable Set. Blake Mills kiest op zijn nieuwe album vrijwel uitsluitend voor fluisterzachte vocalen, wat het album een bijzondere sfeer geeft. Deze sfeer wordt nog eens versterkt door de lange instrumentale passages in de songs, die zorgen voor totale onthaasting.
Door de uiterst subtiele instrumentatie en de zich langzaam voortslepende klanken klinkt het nieuwe album van de Amerikaanse muzikant soms bijna als een ambient album, maar omdat de songs het uiteindelijk toch winnen van de klanken, blijft het hokje ambient buiten beeld. Mutable Set raakt hier en daar aan de folk van een eigenzinnige muzikant als John Martyn, heeft wat raakvlakken met het uiterst subtiele soloalbum van Talk Talk zanger Mark Hollis, doet af en toe denken aan de meest verstilde muziek van David Sylvian, maar flirt ook stevig met jazz.
Het nieuwe album van Blake Mills greep me direct bij eerste beluistering, maar ik hoorde pas goed hoe mooi en bijzonder het album is toen ik het met de koptelefoon beluisterde. Dan pas hoor je hoe subtiel de klanken zijn en hoe er werkelijk geen noot teveel gespeeld wordt. Dan hoor je ook hoe op bijzonder fraaie wijze wordt toegewerkt naar de enkele uitbarsting in de instrumentatie.
Mutable Set is een album voor de late avond en de nacht, die de beste voedingsbodem bieden voor de zeer intieme en zachte klanken en de prachtig ingehouden zang. Zo verpletterend als Heigh Ho is Mutable Set nog niet, maar de groei is er nog lang niet uit. Erwin Zijleman
Mutable Set van Blake Mills is verkrijgbaar via de Mania webshop:
2LP, 29,99 euro
cd, 17,99 euro