Fiona Apple heeft misschien niet veel albums op haar naam staan, maar alle albums die ze heeft gemaakt zijn exceptioneel goed. Het geldt ook voor When The Pawn.., dat ik lange tijd het minste album van de Amerikaanse muzikante vond, maar daar kom ik steeds meer op terug. When The Pawn... ligt deels in het verlengde van Tidal, maar het is ook een album waarop Fiona Apple meer het experiment opzoekt en nadrukkelijker sleutelt aan een eigen geluid. Het is een geluid dat prachtig is ingekleurd door een fraaie selectie topmuzikanten, maar met name het donkere pianogeluid en het unieke stemgeluid van Fiona Apple zijn sfeerbepalend op een album dat absoluut een waardige opvolger van Tidal is.
Fiona Apple debuteerde in de zomer van 1996 met het prachtige en indringende Tidal, dat echt geen moment klonk als een debuutalbum van een jonge vrouw van slechts 18 jaar oud. Tidal werd aan het eind van 1999 gevolgd door When The Pawn Hits The Conflicts He Thinks Like A King What He Knows Throws The Blows When He Goes To The Fight And He'll Win The Whole Thing 'fore He Enters The Ring There's No Body To Batter When Your Mind Is Your Might So When You Go Solo, You Hold You, dat al snel When The Pawn… werd genoemd.
When The Pawn… was deels een logisch vervolg op het debuutalbum van Fiona Apple. Net als Tidal wordt het geluid op When The Pawn… voor een belangrijk deel bepaald door het zeer stemmige pianospel van de Amerikaanse muzikante, is er een opvallende rol voor keyboards en strijkers en is het drumwerk echt fantastisch. Ook op het tweede album van Fiona Album springt haar bijzondere stem echter het meest in het oor. De New Yorkse muzikante was bij de release van When The Pawn… inmiddels 22 jaar oud, maar de rauwe, intense en doorleefde zang klinkt ook op dit album weer vele jaren ouder.
When The Pawn… werd geproduceerd door Jon Brion, die ook bijdroeg aan Tidal, en net als op haar debuutalbum werd Fiona Apple op When The Pawn… bijgestaan door een aantal geweldige muzikanten, onder wie toetsenist Patrick Warren, bassist Mike Elizondo en de fantastische drummers Matt Chamberlain en Jim Keltner. Hiernaast werd het album verrijkt met een enorme batterij aan strijkers, waardoor When The Pawn… nog wat sfeervoller klinkt dan het debuutalbum van Fiona Apple.
De Amerikaanse muzikante begon op Tidal bij de muziek van de grote singer-songwriters uit de jaren 70, maar zocht ook de grenzen van het genre op. Dat doet ze nog wat nadrukkelijker op When The Pawn…, dat nog veel meer dan Tidal het experiment opzoekt. De muziek van Fiona Apple bleek hierdoor niet geschikt voor het brede publiek dat haar platenmaatschappij in gedachten had, maar iedereen die bestand was tegen de donkere muziek en de aardedonkere teksten van Fiona Apple, kreeg ook met When The Pawn… weer een prachtalbum in handen.
Het album staat vol met songs die makkelijk indruk maken met sfeervolle klanken, zeker wanneer de strijkers aanzwellen, en met bijzondere maar ook wonderschone vocalen. Het zijn echter ook songs die tegen de haren in durven te strijken en die vol lagen en verrassende wendingen zitten. Die komen op When The Pawn.. onder andere van de opvallende ritmes, want wat wordt er knap gedrumd op het album. Ook de invloeden uit de jazz vallen nog meer op dan op Tidal.
Op Tidal liet Fiona Apple, met name door haar bijzondere stem, al een eigenzinnig en behoorlijk uniek eigen geluid horen, maar When The Pawn.. klinkt onmiskenbaar en ook alleen als Fiona Apple. Het album was, mede door de release aan het eind van het jaar, wat minder succesvol dan Tidal en ik vond het tot voor kort ook het minste Fiona Apple album, maar ik ben When The Pawn.., dat ik echt veel minder vaak beluister dan de andere albums van de Amerikaanse muzikante, de afgelopen weken steeds meer gaan waarderen en vind het album inmiddels net zo mooi en indrukwekkend als de andere albums in het kleine maar o zo bijzondere oeuvre van Fiona Apple. Erwin Zijleman
