Marvin Gaye is al veertig jaar niet meer onder ons, maar zijn muziek heeft tot op de dag van vandaag invloed. Stapels albums hebben zich laten inspireren door de bijzondere sfeer op What’s Going On, wat mij betreft het beste album van Marvin Gaye. Het album uit 1971 liet een andere geluid horen dan we tot op dat moment van Marvin Gaye gewend waren. What’s Going On valt op door een bijzondere sfeer en een al even bijzondere instrumentatie. Het tempo ligt vooral laag en de orkestraties zijn weelderig. Het past allemaal prachtig bij de geweldige soulstem van Marvin Gaye, die op What’s Going On een album lang de sterren van de hemel zingt.
Er zijn de laatste tijd nogal wat (neo-)soulalbums verschenen die zich zouden hebben laten inspireren door grote soulalbums uit het verleden. Een legendarisch soulalbum dat vaak wordt genoemd is What’s Going On van Marvin Gaye. Dat is een album dat ik zelf ook wel eens heb genoemd als referentiemateriaal, bijvoorbeeld in mijn bespreking van albums van Michael Kiwanuka en Curtis Harding, maar in het geval van de recent verschenen albums hoor ik de overeenkomsten met de klassieker van Marvin Gaye niet direct.
Marvin Gaye had al een flinke stapel albums op zijn naam staan toen in 1971 What’s Going On verscheen. Het album zou uitgroeien tot de onbetwiste klassieker in het oeuvre van de Amerikaanse soulzanger, die met Let’s Get It On uit 1973, I Want You uit 1976 en Here, My Dear uit 1978 nog drie albums maakte die het predicaat klassieker verdienen. Zelf heb ik het meest met What’s Going On, dat ook 54 jaar na de release nog altijd een bijzonder fascinerend album is.
What’s Going On klonk in 1971 totaal anders dan eerder verschenen soulalbums. Motown platenbaas Berry Gordy hoorde er in eerste instantie helemaal niets in, maar zal achteraf toch blij zijn geweest met de release van een van de beste soulalbums aller tijden. Het verschil met de soulalbums die voor 1971 verschenen hoor je vooral in de muziek op What’s Going On. Het is een opvallend rijk georkestreerd album waarop de strijkers vrijwel continu aanzwellen, maar ook in alle andere opzichten is What’s Going On een opvallend vol klinkend album met fantastische bijdragen van jazzy blazers, swingende percussie en weelderige koortjes.
Het tempo ligt op What’s Going On een stuk lager dan op de albums die Motown in de jaren 60 uitbracht, wat een bezwerend effect geeft aan de songs op het album. What’s Going On veranderde de soul in muzikaal opzicht, maar ook in tekstueel opzicht is het een bijzonder album. Marvin Gaye schuwt op What’s Going On de grote maatschappelijke thema’s niet en stelt misstanden genadeloos aan de kaak. Het voorziet het album van heel veel urgentie en die urgentie is ook vele decennia later nog voelbaar.
De grootste kracht van What’s Going On schuilt echter in de zang van Marvin Gaye, die op het album de sterren van de hemel zingt. De zang op What’s Going On is negen songs lang van wereldklasse en degradeert flink wat soulzangers van het moment tot figuranten. Soulzangers van het moment denken dat het nodig is om zoveel mogelijk voluit te zingen, maar zouden eens goed moeten luisteren naar What’s Going On, waarop Marvin Gaye zowel de kracht als de inzet van zijn stem prachtig weet te doseren. De Amerikaanse muzikant zingt vooral ingetogen en geeft de prachtige klanken op het album alle ruimte.
What’s Going On is voorzien van een bijzonder aangenaam en ook bijzonder krachtige flow, die er voor zorgt dat je negen tracks lang wordt meegesleept door het album of je dat nu wilt of niet. Marvin Gaye zou een dag voor zijn 45e verjaardag worden doodgeschoten door zijn vader, maar zijn creatieve piek beleefde de Amerikaanse muzikant dertien jaar eerder. Ik luister niet eens zo heel vaak naar What’s Going On, maar als ik naar het album luister ben ik altijd weer onder de indruk van de geweldige muziek op het album en nog meer van de fascinerende stem van een van de beste soulzangers aller tijden. Erwin Zijleman
